2012 yılında Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünce yapılan çalışmalarla Yalova'nın ürün çeşitliliğine dahil edilen ve Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2021 yılında Yalova için coğrafi işaret verilen Aronya popülaritesini tüm Türkiye'de arttırmaya devam ediyor. Ülke genelinde satışı yaygınlaşmaya başlayan Aronya için Yalova Valiliği, Yalova İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ve birçok kurum, kuruluşun desteği ile 6-7 Eylül tarihleri arasında “Aronya ve Tıbbi Aromatik Bitkiler Festivali" yapıldı.
6 Eylül Cuma günü başlayan festivalin Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü'nde düzenlenen programla startı gerçekleştirildi.ı Saat 16:00'da başlayan programa Yalova Valisi Dr. Hülya Kaya, Yalova'da gün boyunca gerçekleştirdiği açılışlar için ilimizde olan Diyanet İşleri Başkanı Prof. Ali Erbaş, İl Müdürümüz Selçuk Yaman, İstanbul Üniversitesi Rektörü Osman Bülent Zülfikar, İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürü Suat Parıldar, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitü Müdürü Yılmaz Boz, Belediye Başkanları, Kurum ve Kuruluşların Müdürleri geniş bir katılım sağladı.
Aronya Hasadı gerçekleştirilmeden önce Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Yılmaz Boz, Yalova İl Tarım ve Orman Müdür Vekili Selçuk Yaman ve İstanbul Üniversitesi Rektörü Osman Bülent Zülfikar, günün anlam ve önemine dair konuşmalar gerçekleştirdi.
“Aronya tüm Türkiye'de hak ettiği yere gelecek"
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü'nde çalıştığı günden bu yana ilkler yaşadığını ve gerçekleştirilecek Aronya Hasadının kendisi için ayrı bir ilk olduğunu söyleyen Müdür Yılmaz Boz, “Memnuniyetimi ifade etmekte zorlanıyorum. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü 1960'lı yıllardan itibaren hep bu şekilde güzel işlerin içinde yer aldı. Belki kendisi küçük ama etkisi çok büyük olan Aronya bitkisinin Türkiye'de bilimsel olarak ilk dikildiği yer burası… Bu ilklerden biri de burada olacak" dedi. Yalova Valisi Dr. Hülya Kaya'nın festivalin gerçekleştirilmesi hususunda büyük etkisi olduğunu ve gerçekleştirilen açılışa gelen Diyanet İşleri Başkanı Prof. Ali Erbaş'ın katılımlarından büyük mutluluk duyduğunu dile getiren Müdür Boz, Aronya için, “Aslında anlatmaya gerek bile yok. Sağlık meyvesi… Tıbbi bir meyve…
Aronya'nın bugün temsili olarak hasadını başlıyoruz ve ilerleyen dönemde tüm Türkiye'de hak ettiği yere geleceğine inanıyorum. Gencimiz ve yaşlımız mutlak suretle bu meyveyi yememiz lazım" şeklinde konuştu. Yaptıkları çalışmaların sonucunu gördükleri zaman ayrı bir mutluluk yaşadıklarını vurgulayan Müdür Boz, “Bizimle birlikte çalışan ve şu anda İstanbul İl Tarım ve Orman Müdürlüğü olarak görev yapan Suat Parıldar'a ayrıca teşekkür etmek istiyorum. Biz Ar-Ge'yi tamamlamıştık ama bunun çiftçiye ulaştırılması da bir ayrı meseledir. Nitekim beraber çalıştığımız dönem Aronya'nın coğrafi işaret belgesi alındı" ifadelerini kullandı ve araştırmalarına ara vermeden son sürat devam edeceklerini ekledi.
“Katma değeri yüksek ürünler üretmemiz zorunlu"
Yalova'nın, Türkiye'nin en küçük ili olduğunu ve %62'nin ormanlarla kaplı olduğunun bilgisini veren İl Müdürü Selçuk Yaman, Bu yıl ilkini düzenlediğimiz, emeklerimizin meyvesini aldığımız bu güzel ve gururlu güne, türkiyenin ilk aronya festivali olan aronya ve tıbbi aromatik bitkiler festivaline hepiniz hoş geldiniz, sefalar getirdiniz.
“Uzaklarda arama aronya Yalova'da" sloganına “İpek Yolunda Bir Akşamüstü Molası Aronya Günleri" ne bir yenisi olarak Aronya Ve Tıbbi Aromatik Bitkiler Festivali de eklendi. Daha önce dört kez düzenlediğimiz aronya hasat günlerini ve buluşmalarını sayın Valimizin önderliğinde böylece çok çok üstlere taşıyarak festivale dönüştürmüş olduk.
Ülkemizin en küçük yüzölçümüne sahip ili olan Yalovamızda tarım parsellerinin yüzde 72,5' i de 5 dekar ve altında olması sebebi ile birim alandan katma değeri yüksek ürünlere öncelik verilmektedir. süs bitkileri , kesme çiçek,kivi ile birlikte aronya'da bu ürünlerden birisidir.
Aronya'nın ülkemizde ve ilimizdeki hikayesi Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğümüzce 2012 yılında başlatılan adaptasyon çalışmaları ile başlamış, çiftçi şartlarında denemelerine 2017 yılında 10 dekarla İl Tarım Ve Orman Müdürlüğümüz tarafından kurulan ilk demonstrasyon ile start verilmiştir.
Yalova'da çiftçi parselinde kurduğumuz ilk aronya bahçesi üzerinden 7 yıl geçti ve bugün il genelinde 150 çiftçi ile 510 dekar alanda aronya üretimi gerçekleştirilmektedir. 2020 yılında 7-8 ton olan rekolte 2023 yılında 162 tona çıkmıştır. 2024 yılı veriminin 200 ton civarında olması beklenmektedir. Mevcut aronya bahçelerimizin tamamı tam verime geldiklerinde yaklaşık 500 tonun üzerinde ürün alınması öngörülmektedir.
Aronya meyvesinin ilimizin üretim alanlarında yaygınlaştırılması amacıyla il müdürlüğümüz tarafından hazırlanan çeşitli projelerle 2017-2022 yılları arasında 144 çiftçimize 61.462 adet sertifikalı “nero ve viking" çeşidi fidan dağıtılmış ve 359 dekar aronya bahçesi kurulumu için 835.222 tl hibe desteği sağlanmıştır.
İlimizde organik aronya üretim faaliyetlerine 2020 yılından itibaren başlanmış olup bu gün “organiğin hası, yalova aronyası projesi" ile birlikte 42 üreticimize sertifikasyon desteği verilmiş olup 212 dekar aronya üretim alanı organik tarım kapsamına alınmıştır. halihazırda mevcut aronya üretim alanımızın yaklaşık %42'lik kısmında organik tarım yapılmaktadır.
İlimizde aronya üretimine yönelik olarak 2017-2024 yılları arasında tarım ve orman bakanlığı, yalova il özel idaresi ve doğu marmara kalkınma ajansı desteğiyle uygulanan projeler aracılığıyla 4,9 milyon tl kamu hibe desteği sağlanmıştır.
İl Müdürlüğümüzün tüm bu çalışmaları neticesinde 2020 yılında aronya tıbbi aromatik bitkiler sınıfına ve bakanlığımızın destekleme kapsamına da alınmış durumdadır.
Yürüttüğümüz çalışmalarda aronya meyvesinin ilimizin ekolojik koşullarında meyve irilik, verim ve biyokimyasal özellikleri bakımından farklılaştığı tespit edilmiş ve il müdürlüğümüzün başvurusu ve Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü ile ortak çalışmalarımız neticesinde aronyanın bu özellikleri türk patent ve marka kurumu tarafından 24 haziran 2021 tarihinde “Yalova Aronyası" adıyla coğrafi işaretle tescil edilmiştir.
Aronyanın insan sağlına olan olumlu etkileri bu gün burada festivalimiz kapsamında değerli katılımcılar tarafından da anlatılacaktır.
Ayrıca Doğu Marmara Kalkınma Ajansı tarafından sosyal gelişmeyi destekleme programı (sogep) kapsamında hazırlanan projelerle marcel aronya ve tıbbi aromatik bitkiler kadın girişimi üretimi ve işletme kooperatifi bünyesinde ve Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Bünyesinde aronya meyvesi ve tıbbi aromatik bitki ve meyvelere yönelik meyve suyu,kurutma,işleme ve paketleme tesisleri projeleri hayata geçirilmiştir.
İlimizde yoğun şekilde üretilmekte olan Yalova Aronyası, Yalova Kivisi Ve Yalova Kestane Balına Coğrafi İşaret alınmış ve “Yalova Kıvırcık Koyunu" türü tescil edilmiş olup, bu ürünlerimize ilave olarak şenköy kızılcığı, akköy bamyası, yalova orkidesi ve yalova kıvırcık koyunu et ve süt ürünleri gibi ürünlerin de tescil edilmesi, ilimizin yöresel ve coğrafi işaretli ürün ekosisteminin tamamlanması hedeflenmektedir.
2023 yılında bitkisel, hayvansal ve su ürünleri konularında 20 proje uygulanmıştır. Tarım Ve Orman Bakanlığı, Yalova İl Özel İdaresi ve Doğu Marmara Kalkınma Ajansı kaynaklarından sağlanan finansmanla ilimiz üreticilerine toplam 20 milyon tl kamu desteği sağlanmıştır.
2024 yılında ise 23 proje hazırlanmıştır; Ağustos ayı itibarıyla bu projelerden 17'si onaylanmış olup, 3'ü onay aşamasındadır. 2024 yılında 2.442 üreticimizin 5.404 dekarlık üretim alanı için 28,5 milyon tl tutarında kamu desteği sağlanmış olacaktır. Ayrıca söz konusu projelerimize 5,7 milyon tl tutarında üretici katkısı da alınacaktır.
Bakanlığımızın tarımsal üretim planlaması kapsamında üretim planlaması, sözleşmeli üretim, kayıtlılık ve işlenmeyen arazilerin üretime kazandırılması ile yeni normallere göre politikalar oluşturulmaktadır. Böylece arz güvenliğimizin sürdürülebilir olması sağlanacak, üreticilerin gelir düzeyi artırılacak ve ülke ekonomisine katkı sağlanmış olacaktır.
Müdürlüğümüzce ilimiz için üç yıllık dönemleri kapsayacak şekilde havza veya işletme bazında hayvansal üretim planı ve su ürünleri üretim planlamasını yaparak bakanlığımıza bildirildi.
2025-2027 yıllarında yapılacak bitkisel üretime yönelik desteklemelerde yapılan düzenlemeyle tarımda artık yeni bir dönem başladı. hayvancılık ve su ürünlerinde olduğu gibi bitkisel üretimde de artık üretim planlamasının en önemli kısmı hayata geçirilmiş oldu.
Planlı üretim ile ilk defa bitkisel üretim destekleri 3 yıllık açıklandı. destek tutarları girdi maliyetlerindeki değişikliklere göre her yıl güncellenecek. Yine bu kararla birlikte çiftçilerimiz üretime karar vermeden önce, hangi havzada, hangi ürüne, ne kadar destek alacağını bilmiş olacak. Böylece çiftçilerimizi, planlı üretime yönlendirecek ve plansız üretimin getirdiği birtakım olumsuzlukların da önüne geçmiş olacağız.
Planlama kapsamında 2025 yılında yapılacak olan desteklemeler 2024 yılında yapılacak desteklemelere göre yaklaşık 4-5 kat arttırıldı. Bu durumda ilimizde planlama kapsamında olan ürünler için örnek verecek olursak buğday ve arpa için 2024 yılında 1 dekar alan için yapılacak destekleme miktarı 185 tl iken 2025 yılında bu miktar temel destek planlama desteği, sertifikalı tohum desteği, organik gübre desteği ile birlikte 1 dekar için 807 tl olacaktır.
Çiftçilerimizin faaliyetlerini daha güvenli yapmaları için de üretim alanlarını tarsim sigortası yaptırmaya davet ediyorum.
Ulusal su seferberliği 2023/9 sayılı cumhurbaşkanlığı genelgesi ile yayınlanarak yürürlüğe girmiş olup, bu kapsamda belediyelerimiz, çiftçilerimiz, sanayicilerimiz, ilgili kurum/kuruluşlarımız, bireysel su kullanıcıları, dolayısıyla toplumun her kesimine önemli sorumluluklar düşmektedir. yarınlarımız, çocuklarımız ve vatanımız için, herkesi suyu tasarruflu kullanmaya, ülkemiz su seferberliğine davet ediyorum.
Tüm bu çalışmalara verdiği desteklerinden dolayı sayın valimize, projelerimizin hayata geçmesinde gerek bakanlığımız gerekse özel idaresi nezdinde bizlerle birlikte çaba sarf eden milletvekillerimize, il genel meclis başkanımız ve meclis üyelerine, genel sekreterimize, doğu marmara kalkınma ajansına ve proje ekibine çiftçilerimiz adına şükranlarımı sunuyorum.
Kıymetli hazirun; ekilmedik bir karış yerin kalmaması için elimizden gelen tüm gayreti göstereceğiz. üreten herkesin yanındayız. çiftçilerimize her türlü desteği vermeye devam edeceğiz. emeklerinin karşılığını almalarına yardımcı olacağız. gelecek tarımda olduğu için tarımda kullanılan topraklarımıza gözümüz gibi bakmalıyız.
Bu festivalimizin Yalova Aronyasının ve Yalova'mızın tanıtımına katkı sağladığı yalova'mıza bir marka değeri kazandırdığı inancındayım. Bu vesileyle organizasyonda emeği geçen başta Yalova Valiliği ve sayın valimize, Yalova İl Özel İdaremize, Yalova Ticaret Ve Sanayi Odasına, Yalova Turizm Birliğine, Yalova Belediye Başkanlığına, Termal, Armutlu, Çınarcık, Çiftlikköy Belediye Başkanlıklarına, Kadıköy Ve Koru Belediye Başkanlıklarına, diğer kurumlarımıza, firmalara, üreticilerimize, her bir paydaşımıza ayrı ayrı teşekkür ediyorum.
“Yurtdışına artık uzman insanlar gidiyor"
Üniversitelerin rolünün sadece öğrenci yetiştirmekle kalmadığını vurgulayan Rektör Zülkifar, “Üniversiteler pek çok alanda yeni araştırmalar için öncü olur ve yeni ürünlerin topluma kazandırılmasını sağlar. Ülkemizde şu anda 200'ün üzerinde Üniversitemiz var. İstanbul Üniversitesi benim öğrencilik yıllarımdan itibaren Bursa ve Edirne Üniversitesi'ne kurucu üniversite olarak katkı sağladı. Aynı şekilde Yalova Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi'nin yanı başında ve çok değerli öğretim üyelerimiz buralarda yer aldılar. Burayı da bilimin en yüce değer olduğu bir yer haline getirmeye çabalıyorlar" ifadelerini kullandı.
Türkiye'nin son 20 yılda yurtdışına işçi yollamadığını ve artık uzman insanların yurtdışına gittiğini söyleyen Rektör Zülkifar, “Şirketlere Ceo olacak insanlar gidiyor. Bu bilime verilen değerin geriye dönüşüdür. Bir de hamdolsun ki ülkemizde güven ortamı var ve yıllardır faili meçhul cinayet yok. Bu büyük bir nimettir" dedi.
Araştırmaların hiçbir şekilde bitmeyeceğini ve pek çok şeyin bulunmak için beklediğini dile getiren Rektör Zülkifar, “Bulacağımız yenilikler yerin derinliklerindedir ve göklerdedir. Kutuplarda araştırmalar yapacağız. Bizim Antarktika'ya giden ekibimiz var. Aynı şekilde ülkemizin gönderdiği uydular ile uzay araştırmaları içerisindeyiz. Buraları ve biyolojik mücadeleyi kaçırmamız lazım. Dünyada da kanserin, hastalıklar arasında önde geldiğini de biliyoruz. Bu şifalı bitki ve ürünlerin ne olduğunu çok iyi biliyoruz. Doğru kullanmak ve doğru kombinasyonlar yapmak zorundayız. Bunun yanında yanlış gıdalardan uzaklaşmak hepimizin üzerine düşen görevlerden biri" diyerek konuşmasına son verdi.
Konuşmaları ardından kürsüye çıkan Diyanet İşleri Başkanı Prof. Ali Erbaş, Aronya Hasadı başlangıcı öncesi dualar etti. Duaların ardından hasat öncesi kurdeleler kesildi ve Aronya Hasadı başlamış oldu.
Hasadın ardından Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü'nde toplanan gruplar, 15 Temmuz Demokrasi ve Cumhuriyet Meydanı'na kadar kortej halinde yürüyüş gerçekleştirdi ve ortaya renkli görüntüler çıktı.
Festivalin ikinci gününde de Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde Üzüm Hasadı yapıldı. Hasada Vali Dr.Hülya Kaya,İl Müdürümüz Selçuk Yaman ve protokol katıldı. Vali Dr. Hülya Kaya İl Müdürümüz Selçuk Yaman'la birlikte akşamüzeri standları tek tek gezerek üreticilerle sohbet etti. Festivalde söyleşiler ve atölye çalışmaları da yapıldı.
Vali Dr. Hülya Kaya,İl Müdürümüz Selçuk Yaman, İstanbul İl Müdürü Suat Parıldar'la birlikte Turgay Başyayla'nın konserini de izledi.
İki gün boyunca halkın yoğun ilgi gösterdiği festivalden stand açan üreticiler oldukça memnun kaldılar ve devamını beklediklerini ifade ettiler.